Sylwetkę kapłana, historyka, pisarza i działacza społecznego przybliża dziekan dekanatu międzyrzeckiego, proboszcz parafii Św. Mikołaja w Międzyrzecu Podlaskim, ks. kanonik Józef Brzozowski. Posłuchaj całego materiału w Archiwum Dźwiękowym Katolickiego Radia Podlasie. Kliknij TUTAJ
Adolf Pleszczyński, pseud. Iks. (1841–1925), ksiądz, etnograf, historyk, pisarz i działacz społeczny. Ur. 18 XII we wsi Żelizna w pow. radzyńskim, był synem Tomasza i Franciszki z Bogusławskich. W r. 1858 ukończył gimnazjum w Białej Podlaskiej, a następnie (1859–62) Seminarium Duchowne w Janowie Podlaskim i otrzymał tam (3 XI 1862) święcenia niższe. W l. 1862–6 studiował w Akademii Duchownej w Warszawie, której losy przedstawił później w gruntownej, źródłowej monografii, opracowanej przy współudziale księży: Teofila Matuszewskiego i Antoniego Chmielowskiego, pt. Dzieje Akademii Duchownej Rzymsko-Katolickiej Warszawskiej (W. 1907), i uzyskał tam stopień kandydata teologii (1866). W dn. 29 XI t. r. otrzymał święcenia kapłańskie w Janowie Podlaskim i został wikarym tamtejszej katedry. W r. 1867 pełnił funkcję kapelana bpa Beniamina Szymańskiego i sekretarza w konsystorzu generalnym oraz prefekta szkoły w Janowie Podlaskim. Po skasowaniu w r. 1867 przez władze rosyjskie diecezji podlaskiej P., po kilku miesiącach pracy w charakterze wikarego parafii w Jabłonnej, został (maj 1868) proboszczem w Kożuchówku koło Sokołowa Podlaskiego, gdzie przeprowadził restaurację kościoła i plebanii. W r. 1876 objął parafię w Międzyrzecu Podlaskim, stanowiącą ośrodek oporu unitów, gdzie również przyczynił się do poprawienia stanu budynków kościoła i parafii. W r. 1882 brał udział w założeniu w Międzyrzecu stowarzyszenia dla chłopów «Gospoda», wygłaszał pogadanki i czytał zebranym gazety. Za potajemne udzielanie sakramentów unitom i używanie języka polskiego w urzędzie parafialnym był kilkakrotnie karany przez władze (1881–8), aż wreszcie dekretem generała-gubernatora warszawskiego za działalność szkodliwą dla prawosławia został usunięty w r. 1890 z Międzyrzeca i przeniesiony w okolice czysto polskie do Żeliszewa w gub. siedleckiej, gdzie objął i rozwinął małe probostwo.
Poza działalnością duszpasterską P. uprawiał z zamiłowaniem badania w zakresie historii regionalnej, etnografii i archeologii Podlasia (prowadził w r. 1889 wykopaliska w Międzyrzecu nad rzeką Krzną), których wynikiem była monografia historyczno-etnograficzna parafii międzyrzeckiej, wysoko oceniona przez Jana Karłowicza i Stanisława Ciszewskiego. Ze względu na trudności ze strony cenzury carskiej P. zdołał opublikować tylko część swej pracy, poświęconą kulturze ludowej miejscowej ludności mazurskiej, ogłoszoną przez J. Karłowicza jako tom XI w serii „Biblioteki Wisły” (Bojarzy międzyrzeccy. Studium etnograficzne, W. 1893). Natomiast część omawiającą kulturę ludową Rusinów (Ukraińców) Międzyrzecczyzny wydał później jako jeden z rozdziałów swojej monografii regionalnej pt. Opis historyczno-statystyczny parafii międzyrzeckiej (W. 1911). Prócz tego P. napisał wiele studiów i przyczynków materiałowych poświęconych kulturze ludowej Podlasia. Więcej o ks. Adolfie Pleszczyńskim można przeczytać TUTAJ
źródło www.ipsb.nina.gov.pl
Do słuchania wspomnień zapraszamy w każdą niedzielę o godzinie 11:10 na antenie Katolickiego Radia Podlasie.
[ja]
Kwiecień 2024
