Oddział Partyzancki „Zenona” w czasie Akcji „Burza” liczył około 300 żołnierzy. Do chwili obecnej żyje ich tylko kilku. Na uroczystości 28 czerwca przybył tylko Tadeusz Sobieszczak ps. Dudek z Siedlec.

Pozostałym partyzantom mieszkającym w Gdyni (Jan Rackmann ps. Hel), Białej Podlaskiej (Jerzy Golik ps. Cichy) i Warszawie (Ryszard Zaremba ps. Sawa) zdrowie już nie pozwala na przyjazd i uczestniczenie w tak ważnej dla regionu uroczystości.

Tadeusz Sobieszczak podziękował przybyłym za udział w uroczystości i wyraził radość, że dożył tak szczęśliwej chwili. W swoich wspomnieniach z czasów wojny wspominał przede wszystkim ostatnią fazę bitwy w Jeziorach. Wtedy dużym zagrożeniem dla partyzantów byli żołnierze niemieccy, którzy wysiedli z samochodów pancernych stojących na szosie Łosice-Konstantynów. Ruszyli do ataku na Jeziory wzdłuż pól tej wsi od północy. Na wprost pozycji zajętych przez II i III pluton OP „Zenona”.

"Naraz ktoś z radiówki, tylko nie wiem kto, bo nie pamiętam, przybiegł do nas, do tej naszej linii obrony i krzyczy: – Samochody pancerne z tyłu! (Od strony wsi Ławy – S.K.). No i wtedy zastępca dowódcy II plutonu (on był starszy sierżant sprzed wojny) „Grom” daje komendę: – Chłopcy, naprzód! I myśmy wyskoczyli z tego lasu. Oni się załamali tym natarciem. Bo oni na polu otwartym byli. Myśmy cały czas biegli. Mało tego, ja pamiętam, zachrypłem od tego krzyku i usta mi zaschły. Dobiegamy do tych samochodów, a oni wycofali się, ci Niemcy i jeszcze zza samochodów otworzyli ogień. Zaczęli się bronić i myśmy zalegli. Ale to był moment. Zalegliśmy, a „Grom” krzyczy: – Chłopcy, hurrraaaaa! I hura w te samochody. Już oni nie wytrzymali, pękli. W każdym bądź razie rozbiliśmy tę obronę na samochodach i w lewo, na leśniczówkę wycofaliśmy się. Już wtedy leśniczówka się paliła. Poszliśmy w kierunku na Mszannę i zatrzymaliśmy się dopiero w Krynicach. (...) Oddział uratował właśnie „Grom”. Bo żeby nie poszło to przeciwuderzenie, to koniec pieśni. Oni by nas zamknęli tam i wyrżnęli wszystkich". (Relacja Tadeusza Sobieszczaka z 11 V 2007 r.).









Społeczeństwo Podlasia ufundowało w czasie wojny sztandar dla Oddziału Partyzanckiego „Zenona” 34 Pułku Piechoty Armii Krajowej. Uroczystość poświęcenia i wręczenia odbyła się w Jeziorach (obecnie powiat łosicki) 29 VI 1944 r. Następnego dnia okupanci niemieccy zorganizowali obławę. W jej wyniku wieś została spalona. Ocalała tylko jedna murowana obora. Oddział śmiałym manewrem z minimalnymi stratami wycofał się na południe. Natomiast Niemcy ponieśli duże straty w zabitych i rannych z powodu głównie ostrzelania przez własne wojsko, nieświadome, że w celu ataku już nie ma partyzantów. Następnego dnia tragedię przeżyli mieszkańcy także sąsiednich miejscowości. 1 VII 1944 r. zostały rozstrzelane 24 osoby w przydrożnym rowie we wsi Chotycze. Ofiarami zemsty okupanta za przegraną bitwę były głównie przypadkowe osoby, zatrzymane w czasie podróży szosą Łosice-Konstantynów.

Z okazji 71. rocznicy wydarzeń Siedlecki Klub Kolekcjonerów wydał kolejną pocztówkę z serii „Jednostki Wojska Polskiego 1939-1945”, fundowaną przez Sławomira Łukaszuka z Łodzi. Sponsor jest synem chorążego OP „Zenona”, Zygmunta Łukaszuka ps. Wrzos. O tym poinformował zebranych Sławomir Kordaczuk. Zaprosił również na wystawę „Podlaskie ślady broni V-1 i V-2. Tak się zaczęła droga w Kosmos”, czynną do 31 X 2015 r. w pałacu w Korczewie. Na niej zaprezentowany jest m.in. udział OP „Zenona” w akcji osłonowej wydobycia niewybuchu rakiety V-2 z bagien nadbużańskich w maju 1944 r. Obok rozbicia niemieckiego oddziału pelengacyjnego w Wygodzie, była to najbardziej spektakularna akcja podlaskich partyzantów.

Dla chętnych pogłębienia wiedzy o historii oddziału polecam książki:

- K. Frankowski „Kajtek”, "Na ścieżkach Podlasia. Wspomnienia z lat dziecięcych, okupacji, PRL-ki i III RP", Lublin 2009.

- A. Wereszko, "W szeregach walczącego Podlasia. Zapiski oficera Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość 1939-1947", Biała Podlaska 2006.

- S. Lewicki, "Zapis ocalenia. Wyd. II w 65 rocznicę bitwy pod Jeziorami", Łosice 2009.

- E. Podniesińska, B. Wyczółkowska-Łotocka, "Ślady pamięci o Oddziale Partyzanckim „Zenona” 34 pp 9 Podlaskiej Dywizji Armii Krajowej na Ziemi Łosickiej", Łosice 2009.

- S. Kordaczuk, "Podlaskim szlakiem Oddziału Partyzanckiego „Zenona” ", Siedlce 2007.

- S. Kordaczuk, "Bitwa Oddziału Partyzanckiego „Zenona” w Jeziorach", Siedlce 2008.


Sławomir Kordaczuk

Fot. DK i Danuta Parafiańczuk

MJa/DJ