„Niemcy szykowali się w Łukowie do walk obronnych. Pobudowano potrójne okopy, zapory przeciwczołgowe, gromadzono sprzęt wojskowy, pancerfausty itp. Łuków został wyzwolony 23 lipca 1944 roku przez wojska sowieckie przy współudziale lokalnych struktur Armii Krajowej. Niespodziewanie około godziny 16.00 od strony Radzynia Podlaskiego pojawiły się czołgi sowieckie. Zaskoczenie Niemców było całkowite. Bój o Łuków trwał krótko, w śródmieściu dochodziło do walki wręcz. Wieczorem, o 21.00 miasto było wolne. Tylko w Parowozowni Niemcy bronili się do rana. Noc z niedzieli na poniedziałek minęła względnie spokojnie. W poniedziałek 24 lipca 1944 roku rano nad Łukowem pojawiło się 20 niemieckich bombowców. Rozpętało się piekło. W tym dniu miasto przeżyło dwa ciężkie bombardowania. Następne bombardowania z poniedziałku na wtorek trwały całą noc, tzw. dywanowe. Gdy jedna eskadra odchodziła, druga nadlatywała i zaczynała bombardowanie.
Niemcy rzucali bomby zapalające i burzące, głównie na śródmieście i drogi wylotowe. Sowieci strzelali do samolotów z zenitówek, ale niecelnie. Łuków i okoliczne wioski były oświetlane zrzucanymi z samolotów flarami na spadochronach. Robiło się widno, jak w dzień. Dokonano jeszcze nalotów we wtorek i środę. Miasto przedstawiało okropny widok. Zniszczone i wypalone domy, trupy ludzi i koni, porozbijany i porzucony sprzęt wojskowy, wszędzie leje po bombach. Śródmieście legło w gruzach, ucierpiały i inne dzielnice.
Gdy minęło zagrożenie ludność poczęła wracać do miasta, urządzano się jak kto mógł, dysponując tym, co mu ocalało. Tak przyszło do miasta i Ziemi Łukowskiej wyzwolenie i nowe nieznane życie. Należy zauważyć, że w Siedlcach Niemcy nie dali się już zaskoczyć i bój o Siedlce trwał około tygodnia, gdzie duży wkład w wyzwolenie Siedlec wnieśli żołnierze Armii Krajowej. (…)
Po tzw. „wyzwoleniu” w 1944 roku na części Ziem Polskich po Wisłę, nastąpiła nowa rzeczywistość dla żołnierzy Armii Krajowej. Nie było uroczystych powrotów. Armia Krajowa wracała do podziemia. Na nic zdały się próby porozumienia, unikania konfliktów, ujawniania się itp. (…)
Już od połowy sierpnia 1944 roku rozpoczęły się aresztowania żołnierzy AK przez NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR - [Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł] - przyp. red.). Zamykano ich w piwnicach łukowskich kamienic i na terenie wiosek, np. w Świdrach, Szczygłach Górnych w piwnicach, wykopanych ziemiankach.”
Zdjęcie: zburzony magistrat miasta Łukowa
AKup/Łuków/DJ
Kwiecień 2024
