Decyzję o konieczności przeprowadzenia badań wyprzedzających inwestycję budowlaną podjął Wojewódzki Konserwator Zabytków z Delegaturą w Siedlcach. W czasie badań odkryto ponad 100 pochówków szkieletowych. Po szczegółowej analizie antropologicznej, szczątki zostały powtórnie pochowane na cmentarzu parafialnym w Mińsku Mazowieckim.
W pogrzebie, który odbył się 28 grudnia 2016 r. uczestniczyli przedstawiciele Powiatu Mińskiego wraz ze Starostą Mińskim Antonim Janem Tarczyńskim i dyrektorem Zarządu Dróg Powiatowych Andrzejem Solonkiem oraz przedstawiciel siedleckiej delegatury Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Szymon Lenarczyk. Mszę świętą w kościele pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny celebrował ks. Eugeniusz Lewandowski.
Kilka lat wcześniej w miejscu bieżącej inwestycji prowadzono inne prace remontowe. W wykopie budowlanym natrafiono na kilkanaście pochówków szkieletowych (grobów). Znaleziska zostały zadokumentowane i wyeksplorowane przez archeologów. Wiadomo było zatem, że na obszarze planowanej inwestycji można spodziewać się kolejnych pochówków, a być może także innych obiektów archeologicznych.
Miejscu temu (okolicom ronda Dziąga) towarzyszy wiele niezwykle interesujących legend. Według jednej z nich miał tu stać drewniany kościół spalony podczas potopu szwedzkiego. Według tradycji ustnej, na miejscu zniszczonego kościoła, dla jego upamiętnienia, postawiono pod koniec XVIII wieku murowaną kapliczkę słupową. Kapliczka ta, w nieco zmienionej formie, stoi do dziś.
Legendy te nie mają potwierdzenia w źródłach historycznych. Podczas badań archeologicznych nie natrafiono na fundamenty domniemanego kościoła ani na ślady spalenizny, które mogłyby potwierdzać historię o pożarze kościoła. Natrafiono natomiast na ceglany fundament wspomnianej już kapliczki, która obecnie stoi kilkanaście metrów dalej. Niemal cały obszar przeznaczony pod badania, okazał się być cmentarzyskiem, znaleziono na nim funkcjonujący niegdyś cmentarz.
Archeolodzy odkryli, zadokumentowali i wyeksplorowali ponad 100 pochówków szkieletowych. Większość stanowiła pojedyncze groby (jamy grobowe), w kilku przypadkach zachowały się ślady drewnianych trumien. Kilka grobów można określić jako zbiorowe, a więc spoczywały w nich szczątki kilku lub nawet kilkunastu osób. Wiele grobów było częściowo zniszczonych lub naruszonych.
Na stanowisku odkryto również w niewielkiej ilości zabytki, m.in. fragmenty naczyń ceramicznych, fragmenty naczyń szklanych, przedmioty metalowe (głównie gwoździe, prawdopodobnie od trumien, a także jedną sprzączkę od pasa i ostrze noża(?). Znaleziono także kilka monet, w tym jedną najstarszą- pochodzącą z 1621(?) roku monetę Zygmunta III Wazy. Znaleziska te wstępnie sugerują okres funkcjonowania cmentarza na XVII-XVIII wiek. Wszystkie zabytki są obecnie konserwowane i opracowywane.
Badania terenowe zakończono we wrześniu 2016. Szczegółowe opracowanie i analiza zabytków archeologicznych zajmie zapewne kilkanaście miesięcy.
EJ/ powiatminski.pl
DJ
Kwiecień 2024
