W województwie mazowieckim można zauważyć dwa trendy. Są regiony, gdzie przybyło osób, które zamiast chorować podejmowało pracę zarobkową lub wykonywało czynności stojące w sprzeczności z zaleceniami lekarzy. Na terenie działania siedleckiego oddziału ZUS sprawdzono 2 234 osoby i stwierdzono nieprawidłowości w 226 przypadkach. Daje to więc 10,1% przyłapanych, a odnotowana poprawa względem 2018 r. wyniosła 1,5%. Największa zmiana na plus w województwie mazowieckim przypadła jednak u mieszkańców Warszawy i okolic. Kontrole przeprowadzone przez miejscowe oddziały ZUS ujawniły nieprawidłowości w 9,2% spośród 10 710 sprawdzonych przypadków, a poprawa względem 2018 r. wyniosła aż 6,3%. Łącznie w województwie sprawdzono prawidłowość wykorzystania zwolnień lekarskich 18 841 osób. 2 041 spośród nich odebrano prawo do zasiłku na łączną kwotę 3 mln 942 tys. zł. Pieniądze wróciły do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Przyłapanie na jakiejkolwiek pracy zarobkowej powoduje odebranie zasiłku chorobowego. W IV kwartale 2019 r. przekonała się o tym mieszkanka regionu ostrołęckiego. Jej działalność gospodarcza to sklep ze słodyczami. Kontrolerzy zastali ją tam, gdy w trakcie zwolnienia jak gdyby nigdy nic obsługiwała swoich klientów. Podobny przypadek miał miejsce w regionie ciechanowskim, gdzie pracownicę lokalu gastronomicznego, a prywatnie żonę właściciela firmy, zastano przy sprzątaniu.
Ważne jest także to, by co do zasady przebywać w miejscu, które wskazaliśmy lekarzowi w trakcie wystawiania zwolnienia. Jedna z kontroli radomskiego oddziału ZUS nie zastała chorej w domu i poprosiła o wyjaśnienia. Kobieta oświadczyła, że nie było jej, bo wyjechała do siostry, która mieszka w innym kraju. Nie zgłosiła ona zmiany miejsca przebywania na zwolnieniu, więc oddział musiał odmówić wypłaty zasiłku. Podobnie było w trakcie kontroli wykonywanej przez pracowników siedleckiego ZUS. Jeden ze świadczeniobiorców nie został zastany pod wskazanym adresem. Później okazało się, że wyjechał do narzeczonej.
Kontrolowane są także zwolnienia lekarskie, które służą sprawowania opieki nad dziećmi. Pracownicy ZUS w regionie radomskim udali się niedawno do salonu kosmetycznego, w którym zastali właścicielkę firmy w trakcie obsługiwania klientki. W tym czasie powinna była jednak opiekować się dzieckiem, bo pobierała zasiłek opiekuńczy. Gdzie było w tym czasie dziecko? Okazało się, że z ojcem.
Zwolnienie lekarskie oraz zasiłek chorobowy istnieją po to, by chory mógł jak najszybciej odzyskać zdrowie i wrócić do pracy. Przepisy prawa wymagają jedynie, by w okresie rekonwalescencji wykonywać zalecenia lekarskie. Najważniejsze z nich stanowi, że należy powstrzymać się od pracy. Pozostałe zależą od rodzaju schorzenia. Może to być np. leżenie w łóżku lub oszczędzanie kręgosłupa.
Kontrola najczęściej polega na tym, że pracownik ZUS przychodzi bez zapowiedzi do miejsca, które zadeklarowaliśmy lekarzowi w trakcie wystawiania zwolnienia (nie musi być to nasz adres zamieszkania, ważne jest to, że będziemy tam przebywać w trakcie choroby). Jeżeli kontroler stwierdzi, że nie zastosowaliśmy się do zaleceń lekarskich, to może cofnąć nam zasiłek chorobowy. Gdy nie będzie nas pod wskazanym adresem, kontroler wezwie wtedy do złożenia wyjaśnień. Każda sprawa jest oczywiście rozpatrywana indywidualnie, bo wyjścia czasami nie można uniknąć. Nie każdy wie, że kontrolę zwolnienia lekarskiego może przeprowadzić także sam pracodawca. Ma do tego prawo, jeżeli zgłasza do ubezpieczenia chorobowego 20 lub więcej osób. Nie należy więc dziwić się, gdy to właśnie on lub osoba przez niego wyznaczona zapuka do naszych drzwi. Wizyta kontrolera może zdarzyć się także w miejscu pracy. Przyłapanie na wykonywaniu czynności służbowych również grozi cofnięciem świadczenia.
Andrzej Ilczuk/ inf. pras. ZUS
Kwiecień 2024
