O zachowek można się ubiegać również wtedy, gdy osoba mająca do niego prawo została uwzględniona w testamencie, ale przypadająca na nią część spadku jest mniejsza niż należny jej zachowek. Uprawnienie do zachowku powstaje również na skutek przysposobienia – czyli mają do niego prawo również adoptowane dzieci zmarłego.
Kto nie ma prawa do zachowku
Zachowek nie przysługuje tym, którzy spadek odrzucili, bądź zrzekli się dziedziczenia. Nie ma prawa do zachowku także małżonek w przypadku orzeczenia rozwodu czy separacji lub odsunięty od dziedziczenia na skutek złożonego pozwu o rozwód lub separację z jego winy, o ile pozew jest uzasadniony. Zachowek nie przysługuje również spadkobiercom wydziedziczonym. Zgodnie z art. 1008 Kodeksu cywilnego, wydziedziczenie może nastąpić tylko wobec takiego uprawnionego do zachowku, który:
• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.
Jaka jest wysokość zachowku
Wysokość otrzymanego zachowku jest dokładnie określona w prawie spadkowym w art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego. Wysokość zachowku zależy od tego, kto jest osobą uprawnioną. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy - trwale niezdolnym do pracy i zstępnym małoletnim należy się zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego, który by im
przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Pozostałym uprawnionym przysługuje zachowek w wysokości ½ tego udziału.
Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Sprawy o zachowek rozpatrują w pierwszej instancji sądy rejonowe oraz sądy okręgowe. Właściwość sądu zależy od wartości przedmiotu sporu. Jeśli kwota ta jest wyższa niż 75.000 zł, właściwy będzie sąd okręgowy.
Iwona Romańczuk – ekspert INFOR PL, Radca prawny
Inf. pras.
[MSz]
Kwiecień 2024
