Jeśli idziemy do kina oczekując po „Ani” filmu fabularnego o „celebrytce filmowej”, wątków sensacyjnych w postaci kontrowersyjnych rewelacji, pewnie rozczarujemy się. Film o Ani to dokument, bardziej nawet zarejestrowane wspomnienia o kobiecie, nie tylko przez reżyserów, ale także jej bliskich przyjaciół i znajomych. Reżyserzy 7 lat starali się o zgodę na nakręcenie biografii, stykając się z oporem rodziny. Po ostatecznej akceptacji na ekranizację, słowa danego rodzinie dotrzymali. Jest prosto, bez ubarwiania, zgodnie z rzeczywistością. Często widz po dokumencie oczekuje efektu „wow”. Zapominamy, że film dokumentalny rządzi się zupełnie innymi zasadami. Ma być w nim jak najmniejsza ingerencja twórców. Dokument musi nakierowywać reżysera, a on musi z pomocą kamery oddać jak najlepiej historię jaką ma do przekazania. Dokument nigdy nie odzwierciedli dokładnie życia danej osoby. Zawsze będzie pewnego rodzaju subiektywną interpretacją twórcy filmu.
W tym wypadku reżyserzy postawili na naturalność i poszanowanie pamięci zmarłej. Sam tytuł filmu, po prostu „Ania”, polskie imię, które tak wiele osób w Polsce nosi, nie razi, zbliża do widza. Nie krzyczy nazwiskiem kobiety, że to film o Ani Przybylskiej. Produkcja to ekranizacja losu Ani - dziewczyny z Gdyni, która kochała życie, miała swoje plany i marzenia. Film ukazuje jej historię życia od wczesnego dzieciństwa, aż do śmierci. Poznajemy ją, taką jaka była - naturalną, z dużymi oczami, mocno zachrypniętym głosem, pełną życia i otwartą na świat. Odkrywamy dziewczynę, która od dziecka chciała być aktorką. Historia Ani w filmie przeplata się z rozmowami jej przyjaciół. W nakręconych wspomnieniach, widzimy rodząca się przyjaźń między nią, a Katarzyną Bujakiewicz. Oglądamy także rodzące się uczucie do Jarosława Bieniuka - partnera Ani. Wszędzie gdzie Ania jest, jest po prostu sobą. Wspólne wakacje z Bieniukiem, Anka w za dużych klapkach, wymiętoszonych spodniach, niedbałym kucyku i uśmiechem jak słońce. Oczy aż krzyczą „kocham życie, jestem szczęśliwa”. To czuć w każdym jej ruchu. Na filmikach nagranych przez partnera i rodzinę, widzimy młodą kobietę z dużym dystansem do swojej osoby. Anka świetnie potrafi śmiać się z siebie. W chwili gdy rodzi im się pierwsze dziecko - córka Oliwia, poznajemy Anię jako troskliwą mamę, rodzinną i opiekuńczą. Potem kolejno pojawia się Szymon i Jaś. Dla Ani rodzina to priorytet, aktorstwo jak sama podkreślała to miłość, ale ta po rodzinie. Ania każe reżyserom i rolom czekać, rodzina czekać nie może. Odwaga pełna podziwu. Zamiast tracić role, Ania jest jeszcze bardziej pożądana w branży filmowej. Sama jak podkreślała, woli z dziećmi bawić się w domu, niż jechać na kolejne otwarcie sklepu z ubraniami na drugim końcu Polski. Na jej miejscu nie jedna gwiazda bałaby się utraty kontraktu. W trakcie filmu, przed kamerą swoje wspomnienia z Anią opowiadają m. in. Paweł Wawrzecki, Cezary Pazura i wielu innych. Wszyscy są zgodni. Anka wszędzie gdzie się pojawiła, przynosiła ze sobą siłę i życie. Ludzie ją uwielbiali… za bycie po prostu sobą.
Poznajemy ją także z opowiadań jej mamy, teściowej, partnera i dzieci. Komuś się może wydawać, że są spokojni, opanowani. Nie zapominajmy, że 7 lat na akceptację żałoby to długi czas. Faktycznie, wydają się spięci. A czy my byśmy nie byli siedząc przed kamerą opowiadając całej Polsce o osobie, którą kochaliśmy, ale już odeszła? Bez względu na to ile lat upłynie, żałoba zostaje na zawsze. Pustki po człowieku, nie da się niczym przykryć, zamazać. W filmie, Anię widzimy w miejscach, które były jej najbliższe m. in. rodzinna Gdynia, ukochane Orłowo z plażą i klifem. Po połowie filmu, na którym poznajemy Ankę jako obieżyświata jeżdżącego z partnerem od Wronek, po Łódź, aż do Turcji, zatrzymujemy się w Gdyni. Tam też pada diagnoza o chorobie aktorki. Z tego okresu filmów jest bardzo mało. Choroba, to czas, w którym każdy pacjent zadaje sobie pytanie dlaczego on? Trzeba się zmierzyć z tym ,że brakuje sił, że ciało zmienia się, a normalne życie zaczyna przypominać maraton jeżdżenia po szpitalach”. Nie ma co się dziwić, że rodzina bardzo lakonicznie o tym mówi. Mają mówić za Anię? Słowo rak znaczy wystarczająco dużo. To co czuła Ania wtedy, wie tylko ona sama. Nowotwór członka rodziny, to także wyrok na rodzinę. Nie ma opcji, by rodzina nie przeżywała choroby bliskiej osoby. Mieszkamy pod jednym dachem, widzimy jak ktoś słabnie, jak gdzieś ucieka jego życie, a my? My, tak naprawdę nic nie możemy. Możemy tylko być obok… Tutaj nie ma czego kręcić, o czym mówić… Nic nie odzwierciedli procesu odchodzenia osoby, którą kochamy. Ona umiera, w nas też coś umiera…
Początkowo jest silna mobilizacja do walki. Gdy okazuje się, że zmagania z chorobą rozwlekają się, więcej jest tych momentów gorszych. Przyszłość stoi pod znakiem zapytania, a każde otwarcie oczu rano z obawą o ból, odbiera nadzieję. W pewnym momencie, więcej jest tych chwil zwątpienia. Mimo wiary, coraz częściej pada pytanie po co i dlaczego ja? Mamy rodzinę, dzieci i nagle okazuje się, że zaraz to wszystko możemy stracić. Żaden ból nie wykańcza tak jak wizja, że zaraz możemy to stracić bezpowrotnie. Ktoś może powie, trzeba myśleć pozytywnie… Często słyszy się - dasz radę, ale to nie buduje. W filmie, piosenkarz i aktor Andrzej Piaseczny, „Piasek” opowiada, że mówiąc Ani „będzie dobrze”, słyszy od niej samej, że nie będzie…. I cisza… Głupio się robi…. Po prostu bądźmy. Pamiętajmy, że żadna osoba chora nie wymaga od nas, że ją wyleczymy czy zdejmiemy ciężar z jej barków. Możemy być po prostu i to bardzo dużo…
Nie da się ukryć, że film o Ani otworzył pewien rozdział w historii polskiego kina. Z tego powodu, mimo prawie miesiąca kiedy to na ekranach kin leci „Ania”, zdecydowałam się na napisanie recenzji. Dokument ten, tak naprawdę dopiero poruszył temat, który najbliższy czas będzie dalej podejmowany. Może przyszedł czas na przełamanie tabu o śmierci i chorobie. Nie każdy pewnie w jesienne dni ma siłę iść i oglądać film, gdzie stykamy się z chorobą, cierpieniem i bólem. Ja zachęcam. Takie filmy uczą nas tego, o czym tak bardzo boimy się mówić. Uczą nas oswajania się z chorobą i akceptacji. Idąc ulicą, widzimy często zalatanych ludzi. Każdy z nich ma kogoś za kim tęskni, kogo stracił. Nie bójmy się rozmów o bólu i śmierci. Nie bójmy się powiedzieć, że nie wiemy jak zachować się w stosunku do kogoś, kto odchodzi. Smutek, łzy, tęsknota - wszystkie te emocje są potrzebne. Wszystkie razem tworzą nasze życie…
KC/MR
Kwiecień 2024
