Nowy nabytek Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach zaprezentowano we wtorek, 8 października podczas otwarcia wystawy malarstwa hiszpańskiego „Od El Greca do Ribery”. Kim był Jose de Ribera? – To malarz niezwykły. Był Hiszpanem, a tworzył w należącym wtedy do Hiszpanii Neapolu. Jego sława była tak wielka, że sam wielki Velazquez przyjechał tam, by zapoznać się z jego twórczością. Uchodził za jednego z najwybitniejszych malarzy XVII wieku w Europie w ogóle. Jego twórczość jest na wskroś realistyczna. Fama głosi, że modeli szukał w podejrzanych zaułkach portowych Neapolu, gdzie ludzie z marginesu pozowali mu do postaci apostołów. Z drugiej strony potrafił zdobyć się na takie dzieło jak „Niepokalana”, zachowana do dziś u augustianek w Salamance, która stała się punktem odniesienia dla całej ikonografii Niepokalanego Poczęcia, skodyfikowanej ostatecznie przez wielkiego Bartolome Estebana Murilla – powiedział Radiu Podlasie ks. prof. Andrzej Witko z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, konserwator archidiecezji krakowskiej.

Obraz pozyskany przez nasze Muzeum Diecezjalne jest jednym z nielicznych dzieł tego twórcy w Polsce. Oprócz Siedlec można znaleźć Riberę w Muzeum Narodowym w Poznaniu oraz w warszawskiej Kolekcji św. Jana Pawła II. Siedlecki nabytek był w środowisku historyków sztuki dużą sensacją, bo jako własność prywatna nie był wcześniej znany. Został poddany konserwacji w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie potwierdzono jego pochodzenie i autorstwo, zarówno pod względem techniki malarskiej, jak i użytych materiałów. Potrzebne będą jednak dalsze badania i konsultacje ze specjalistami zagranicznymi, którzy przypiszą obraz z Siedlec do jednego ze stworzonych przez Riberę cykli: apostołów lub filozofów. W tej chwili nie jest to do końca jasne, dlatego obraz jest prezentowany pod podwójnym tytułem: „Święty Andrzej Apostoł” lub właśnie „Filozof”. Eksperci już zacierają ręce, bo są u progu wielkiej badawczej przygody.

Równie interesująco jak samo dzieło wygląda jego historia. Na uroczystości otwarcia wystawy była obecna jego poprzednia właścicielka: Ewa Giedroyć-Rieger. W jej ziemiańskiej rodzinie, posiadającej kiedyś majątki w okolicach białoruskiego Mińska, obraz był przekazywany z pokolenia na pokolenie przez około 200 lat. Był jedną z nielicznych rzeczy uratowanych z bolszewickiej pożogi w roku 1920. Po raz drugi ocalał w 1944, wywieziony z Warszawy tuż przed powstaniem. – Mówiło się w rodzinie, że jest bardzo wartościowy i że jest pędzla Ribery albo kogoś z jego kręgu. Ale nigdy nie miałam dość środków, by to ustalić, bo trzeba by powołać zespół ekspertów z krajów zachodnich. Może muzeum będzie mogło to zrobić. Wolą mojej rodziny było to, żeby ten obraz pozostał w Polsce. To wpłynęło na moją decyzję, by sprzedać go Muzeum Diecezjalnemu w Siedlcach za cząstkę tej wartości, którą miałby na Zachodzie – powiedziała Radiu Podlasie Ewa Giedroyć-Rieger.

Na otwarciu wystawy był obecny ambasador Hiszpanii, Francisco Javier Sanabria Valderrama, który dziękował siedleckiemu muzeum za popularyzację kultury jego kraju. – Ribera to znakomity malarz ludzkiego ciała. Pokazywał cierpienie, ale prowadzące do wyzwolenia, czyli do chwały. Święty Andrzej to dzieło najwyższej klasy – podkreślił ambasador.

Warto tu dodać, że obraz Ribery jest eksponowany w sąsiedztwie El Greca, a także kopii obrazów dwóch innych znakomitych malarzy tzw. hiszpańskiego złotego wieku: Bartolome Estabana Murillo („Św. Jan Chrzciciel z barankiem”) oraz Francisco de Zurbarana („Ekstaza świętego Franciszka”). Razem tworzą kolekcję sztuki hiszpańskiej.

AB/DW