W homilii biskup Antoni Pacyfik Dydycz nawiązał do wydarzeń sprzed 76 lat, nazywając je mordem dokonanym "w iście szatański sposób". "Jakże przecież można mordować za to, że ktoś jest Żydem albo Polakiem? Jakże można zabijać za to, że ktoś szuka chleba, jakże można zabijać kogoś za to, że tym chlebem się dzieli? I to w Europie, i to przez przedstawicieli narodu dumnego z siebie. Ból i wstyd towarzyszą takim wspomnieniom, ale też niepokój, trwoga, to też apel, że trzeba powstawać i trzeba z tego się wyzwalać" - mówił biskup senior diecezji drohiczyńskiej. Zachęcił też do modlitwy zarówno za Polaków pomagających Żydom, jak i za ich morderców, by Bóg obdarzył ich miłosierdziem.

Następnie odbyła się uroczystość odsłonięcia tablic upamiętniających rodzinę Lubkiewiczów oraz innych mieszkańców tej miejscowości, którzy w czasie okupacji pomagali Żydom.




Leon i Marianna Lubkiewiczowie oraz Stefan, syn Leona z pierwszego małżeństwa, byli piekarzami z Sadownego. Zostali zastrzeleni przez niemieckich żandarmów 13 stycznia 1943 roku po tym, jak Leon Lubkiewicz sprzedał chleb dwóm żydowskim sąsiadkom WIĘCEJ



Odsłonięcia pomnika i tablicy przy ul. Mazowieckiej, upamiętniających Lubkiewiczów dokonały  Magdalena Gawin, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Grażyna Olton, wnuczka Lubkiewiczów (na zdjęciu).




Podczas uroczystości premier Mateusz Morawiecki podkreślał, że w czasie II wojny światowej mieszkańcy powiatu węgrowskiego zdali egzamin z człowieczeństwa, pomagając Żydom. Premier zwracał uwagę, że należy przywracać prawdę o realiach, jakie panowały w czasie okupacji niemieckiej na ziemiach polskich. "Żyd, który spotkał Niemca, stawał się martwym Żydem, a Żyd, który spotkał Polaka, miał szansę przeżyć. I wszyscy Żydzi, którzy przeżyli II wojnę światową, w mniejszym lub większym stopniu przeżyli ją dzięki tym bochenkom chleba, dzięki schronieniu, którego udzielali im ich polscy sąsiedzi" - powiedział premier Morawiecki. Mówił on również o znaczeniu pamięci o bohaterach z czasów okupacji. „My, Polacy, dzisiaj, na pamięci państwa Lubiewiczów, na pamięci milionów Polaków, którzy walczyli, którzy cierpieli, którzy ratowali w czasie okrutnej, niemieckiej nocy swoich żydowskich sąsiadów, na pamięci wielkiej historii Polski, na tym fundamencie budujemy wielkiej jasne domy, budujemy wielką, jasną Polskę” - powiedział szef rządu.

List od Prezydenta RP Andrzeja Dudy odczytał Andrzej Dera, sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta.






Z kolei Posłanka Teresa Wargocka odczytała list od Marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego.






Wicemarszałek Senatu Maria Koc dziękowała uczestnikom i organizatorom uroczystości, ale przede wszystkim mieszkańcom Sadownego za kultywowanie pamięci o bohaterach II wojny światowej.




Kolejnym punktem programu było odsłonięcie tablicy poświęconej mieszkańcom Sadownego, ratującym Żydów. Tablica została umiejscowiona na Placu Kościelnym przy ul Kościuszki.



W uroczystościach wzięli udział obok Premiera Mateusza Morawieckiego: Magdalena Gawin, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojciech Kozłowski Dyrektor Instytutu Pileckiego, współorganizatora uroczystości, posłanka Teresa Wargocka, Grażyna Olton - wnuczka Lubkiewiczów, Ministrowie Andrzej Dera, Krzysztof Tchórzewski, Jacek Sasin, Marek Suski oraz władze samorządowe Województwa, Miasta i Powiatu.

Sadowne, położone w powiecie węgrowskim, było w czasie II wojny światowej jedną z miejscowości, które aktywnie włączyły się w pomoc polskim obywatelom pochodzenia żydowskiego. Tuż przed wojną we wsi mieszkało blisko 400 Żydów. Sadowne leżało na trasie do obozu zagłady w Treblince, największego miejsca Holokaustu w Generalnym Gubernatorstwie.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką został ustanowiony z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy w ubiegłym roku. Data wybrana na dzień obchodów - 24 marca - jest symboliczna. Tego dnia w 1944 roku dokonano egzekucji na rodzinie Ulmów. Niemiecka żandarmeria zamordowała wówczas Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich małoletnich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów z rodzin Didnerów, Grünfeldów i Goldmanów.


źródło: IAR, TVP Info, Twitter
fot.: KSkib
EŁ