Już niedługo kościół w Krzesku będzie liczył sobie sto lat od budowy. Nieco młodsza jest parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Jednak historia ludzkiego osadnictwa w Krzesku liczona jest w setkach lat i historii tej warto poświęcić parę słów.
Kilka lat temu Krzesk stał się sławny na całą Polskę, bowiem kręcono tutaj film „Wrota Europy”, jeden z pierwszych obrazów poświęconych wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Dzięki filmowi wszyscy mogli obejrzeć dwór w Krzesku, którym włada przedstawiciel rodziny Ścibor – Marchockich, dawnych właścicieli majątku. Dzieje tej rodziny również mogłyby stanowić scenariusz ciekawego filmu, szczególnie jeśli chodzi o wojenne i powojenne losy.
Wybudowany na początku XIX wieku dwór w Krzesku jest jednym z najciekawszych zabytków powiatu siedleckiego. Znajduje się też w Krzesku zabytek wielokrotnie starszy, choć nie tak cieszący oko jak dwór wraz z otoczeniem. Zabytek ten to resztki wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego z Krzeska – Królowej Niwy. Jak dowodzą badania archeologów, ludzie żyli w Krzesku i okolicach na długo przedtem, zanim nazwa miejscowości pojawiła się w źródłach pisanych. A pojawiła się na przełomie XV i XVI wieku. Wtedy to w dokumentach pojawia się miejscowość pisana jako „Vola Krzeszka dicta Krolyova Nyva”, „Krolova Nyva” oraz „Crzesko Crolowa Nyva”.
Badania archeologiczne prowadzono w Krzesku przez całe dziesięciolecia w latach 1925 – 1986. Naukowcy ustalili, że ludzie żyli tu w dużym skupisku od VI do XIII wieku. Najdawniejszymi śladami, pochodzącymi sprzed półtora tysiąca lat są groby i kurhany będące miejscem pochówku naszych praprzodków. Tak zwane płaskie groby ciałopalne należą do wyjątków w dorzeczu Liwca, Bugu i Krzny, ale znajdowane były na Mazowszu. Natomiast wyjątkiem jest kurhan, gdzie złożono nie tylko skremowane ciała, ale również naczynia oraz przedmioty z żelaza i krzemienia.
Odnaleziono również w Krzesku ślady po żywych ludziach. W VIII wieku mieszkali oni w otwartej osadzie, zaś z połowy IX wieku pochodzą ślady grodziska. Wzniesiono wtedy w Krzesku duży gród. Dostępu do niego broniły dwa wały ziemne zwieńczone drewnianymi konstrukcjami i dwie fosy. Wały krzeskiego grodu wykonane były w sposób niespotykany na ziemiach południowej i środkowej Polski. Podobnie, choć nie tak samo budowano wały z ziemi i drewna na dalekim Pomorzu Zachodnim i w dorzeczu Łaby.
Jak dowodzą badania, gród w Krzesku nie służył do mieszkania, a raczej do schronienia. Świadczy o tym obszerny niezabudowany majdan wewnątrz wałów. Okoliczni mieszkańcy mogli szukać schronienia za wałami dla siebie i swego dobytku, gdy pojawiło się jakieś zagrożenie. Mogło też jednak być inaczej. Do grodu mogli przybywać mieszkańcy pobliskich osad aby spełniać obrzędy kultowe. Pewne jest tylko to, że w pobliżu IX-wiecznego grodu w Krzesku istniały trzy osady ludzkie.
Ludzie zaczęli mieszkać wewnątrz krzeskiego grodu zapewne w X wieku. Z tego okresu pochodzą wykopaliska poświadczające istnienie prymitywnych półziemiankowych budynków z glinianą podłogą i kamiennymi paleniskami. Wewnątrz wałów budynków takich było niewiele, znacznie więcej znajdowało w coraz liczniejszych osadach wokół grodu.
Przełom X i XI wieku przyniósł rozbudowę budynków wewnątrz grodu. Powstawały tu zarówno prymitywne domostwa, których dachy opierały się bezpośrednio na ziemi, jak i zabudowania gospodarcze. Wykopany przez archeologów materiał dowodzi, że gród nie posiadał cech obronnych, lecz służył raczej pokojowej egzystencji mieszkańców ówczesnego Krzeska i okolic. Mieszkańcy ci trudnili się głównie hodowlą krów i prawdopodobnie przede wszystkim ich zwierzęta znajdowały w grodzie schronienie. Tereny Krzeska i okolic rozwijały się bowiem wtedy w pokojowych warunkach i zapewne nie było potrzeby umacniania wałów i budowania palisad dla ochrony przed ludźmi. Natomiast wilki były wtedy poważnym zagrożeniem.
Szczyt rozwoju grodu w Krzesku nastąpił w XIII wieku. Z tego okresu pochodzą najważniejsze zabytki: żelazne noże, fragmenty sierpa, podkowy, szpila z kółkiem, żelazne kółka, sprzączka, fragmenty żaren oraz oczywiście ceramika, bo garnki jakoś najlepiej przetrwały próbę czasu.
Gród w Krzesku funkcjonował z przerwani do XIII wieku. Wtedy ludzie opuścili Krzesk. Na ich decyzję nie wpłynął raczej żaden najazd czy atak, brak bowiem śladów archeologicznych takich gwałtownych wydarzeń. Ludzie wyprowadzili się z Krzeska w warunkach pokojowych. Być może zmieniły się warunki klimatyczne albo stosunki wodne. Być może o końcu grodu przesądziły zmiany gospodarcze i ustrojowe, gdy prymitywne grody zastępowały nowoczesne na owe czasy miasta, których początków szukać można właśnie w XIII wieku i to wcale nie tak daleko, bo np. w Drohiczynie lub Łukowie. (Grzegorz Welik)
Informacje o parafii:
Proboszcz: Ks. Krzysztof Wałek
Wikariusz: Ks. mgr Michał Burdach
Dekanat: Dekanat zbuczyński
Liczba wiernych: 2 544
Inne wyznania: 5
Cmentarze grzebalne: 400 m od kościoła
Odpusty:
Matki Boskiej Częstochowskiej – 26 sierpnia
Św. Antoniego Padewskiego – 13 czerwca
Z parafii pochodzą:
Księża: Sylwester Ługowski, Marian Zbieć.
Siostry zakonne: Bożena Filimon, Stanisława Grochowska, Wiesława Mikołajczuk, Zofia Tchórzewska.
Miejscowości należące do parafii:
Krzesk Majątek, Krzesk Królowa Niwa (1 km), Krzesk Stary (3 km), Błażeje (5 km), Grochówka (5 km), Kosny (4 km), Kośmidry (3 km), Łuby (6 km), Maciejowice (4 km), Sobicze (4 km), Tęczki (6 km), Wąsy (6 km), Wesółka (3 km), Zawady (4 km).
Msze w parafii:
W niedzielę: 8.00; 10.00; 12.00; 17.00;
11.15 - kaplica - Tęczki
W dni powszednie: 7.00; 7.30;
maj, czerwiec, październik 7.00; 17.00
Kaplice dojazdowe parafii:
Tęczki, Sobicze, Łuby, Maciejowice.
Miejscowości należące do parafii:
• Krzesk Majątek,
• Krzesk Królowa Niwa (1 km)
• Krzesk Stary (3 km)
• Błażeje (5 km)
• Grochówka (5 km)
• Kosny (4 km)
• Kośmidry (3 km)
• Łuby (6 km)
• Maciejowice (4 km)
• Sobicze (4 km)
• Tęczki (6 km)
• Wąsy (6 km)
• Wesółka (3 km)
• Zawady (4 km)
Od września - w ramach radiowej niedzieli - parafie w naszym regionie będą odwiedzać redaktorzy Katolickiego Radia Podlasie. Nowa inicjatywa Katolickiego Radia Podlasie i Regionalnego Portalu Informacyjnego podlasie24.pl nosi nazwę „PORTRET PARAFII”. Pierwszą parafią jaką odwiedzimy 2 września jest Krzesk.
Więcej:
Portret parafii w Radiu Podlasie
Ks. Krzysztof Wałek zaprasza do Krzeska
[DJ]
Maj 2024
