– Nie było to proste, mąż zarabiał 100 dolarów, a mieszkanie kosztowało 120. Podnajmowaliśmy jeden pokój, sami mieszkaliśmy w pokoju przechodnim – wspominała Katarzyna Łoza. Od tamtego czasu Ukraina się zmieniła. – Trudno powiedzieć, czy w Ukrainie żyje się gorzej niż w Polsce, na pewno są większe dysproporcje społeczne: wielu Ukraińców żyje poniżej granicy nędzy, ale jest też wielu bajecznie bogatych, bogatszych niż najbogatsi w Polsce. Jakość poziomu życia zależy, od tego, do której grupy należymy, jak dajemy sobie radę, gdzie żyjemy. Wiele sfer lepiej funkcjonuje, np. służba zdrowia – nie ma tam kolejek do lekarzy.
Soroczka i kiszone arbuzy
W tytule książki znalazły się dwa określenia: jedno niezrozumiałe (soroczka), drugie trochę dla nas dziwne (kiszone arbuzy).
– Tytułowa „soroczka” to haftowana koszula – w odmianach męskiej i damskiej. Nie jest to typowy strój ludowy, bo służy podkreślaniu tożsamości narodowej. Ukraińcy ubierają się w soroczki na uroczystości państwowe, wydarzenia społeczne, rodzinne – wyjaśniała autorka książki.
Kiszenie jest bardzo popularną formą przechowywania warzyw. – Tam kisi się wszystko: kapustę, ogórki (kiszony ogórek ma nawet swój pomnik), bakłażany, marchewkę, czosnek, kapustę w buraczkach, no i... arbuzy. To wszystko można kupić na bazarze we Lwowie. Uprawa arbuzów jest charakterystyczna dla południa Ukrainy, szczególnie w okolicach Chersonia. Arbuzów jest tak dużo, że nie są wstanie ich przejeść, dlatego przerabiają w różny sposób: grillują, robią powidła ze skórek czy „miód arbuzowy” – zagęszczony sok. – Najlepsze kiszone arbuzy są w Chersoniu. Teraz teren ten jest okupowany przez Rosjan, ale Ukraińcy zapowiadają odbicie miasta. Zbiór arbuzów jest w październiku, więc może do tego czasu Chersoń zostanie wyzwolony – wyraziła nadzieję Katarzyna Łoza.
Autorka wspomniała również o tradycyjnych potrawach popularnych w Polsce.
- Barszcz ukraiński to materiał na odrębne spotkanie, ponieważ to nie tylko danie, lecz zjawisko kulturowe. Barszcz jest potrawą wspólną dla terenu całego kraju, jednoczy Ukraińców, ale może występować w wielu wersjach: od najprostszej do bardzo wykwintnej, zależy to od bazy (na mięsie, rybach, grzybach) i użytych warzyw (oprócz podstawowych mogą być użyte bakłażany, gruszki, śliwki, kabaczki, papryka). Barszcz jest improwizacją jak jazz – podsumowała Katarzyna Łoza. UNESCO wpisała barszcz na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego świata jako potrawę ukraińską, ale wcześniej odbywała się ostra rywalizacja z Rosją. W telewizji powstał kilkunastoodcinkowy serial, w którym kucharz-celebryta jeździ po Ukrainie i gotuje barszcz.
– Pierogi ruskie – to są pierogi ukraińskie, bo Ruś i Ukraina to równoprawne nazwy, ponieważ Ruś to dawne ukraińskie ziemie Rzeczpospolitej – wyjaśniła prelegentka.
Wojna
W rozmowie, jaka się nawiązała między prelegentką a publicznością, nie mogło zabraknąć tematu wojny. – Wybuch wojny nie był to dla nas zaskoczeniem, od dłuższego czasu trwało napięcie, ale zaskoczyła nas skala inwazji. Nawet w najczarniejszych scenariuszach nikt nie przewidywał takiej skali agresji – spodziewaliśmy się co najwyżej ataku na Kijów, ale nie tego, że zaatakowane zostaną wszystkie obwody ukraińskie, łącznie ze Lwowem. Byliśmy zaskoczeni, zszokowani, panował chaos. Wiele osób zdecydowało się na wyjazd z kraju, na granicy były 30-kilometrowe kolejki. Po kilku tygodniach siedzenia w zamknięciu, ludzie wyszli z domów, życie zaczęło wracać na ulice, są pootwierane kawiarnie i restauracje. Obecnie życie we Lwowie toczy się prawie normalnie. We Lwowie jest w miarę spokojnie i bezpiecznie, ostrzały są rzadkie, dotyczą głównie infrastruktury, a nie osiedli mieszkalnych. Za to jest wielu – bo ok. 200 tys. uchodźców wewnętrznych. Na ulicach słychać język rosyjski, czego wcześniej nie było. Lwowianie ostro na to reagują: – Skoro was przyjęliśmy i gościmy, to w ramach wdzięczności powinniście okazać gest dobrej woli imówić po ukraińsku – twierdzą.
Problem używania języka ukraińskiego i rosyjskiego na terenie Ukrainy jest głębszy i bardzo złożony – tak jak stosunki narodowościowe. Leonid Kuczma napisał książkę pod znamiennym tytułem: „Ukraina to nie Rosja”. Język rosyjski jest w Ukrainie językiem obcym, nie ma statusu języka oficjalnego, ale dla części mieszkańców Ukrainy to język domowy. – Tereny wschodniej Ukrainy położone za Zbruczem były rusyfikowane od bardzo dawna, język ukraiński był marginalizowany nawet zabroniony. W 1876 r. wyszedł ukaz emski, który zabraniał używania, wydawania publikacji, występów publicznych w języku ukraińskim. W tym czasie na terenie Królestwa Polskiego wydawany był Sienkiewicz, Orzeszkowa, Prus – najważniejsze dzieła narodowe – wyjaśniała Katarzyna Łoza. – W ZSRR środowisko rosyjskojęzyczne było promowane, dla osób rosyjskojęzycznych był zarezerwowany awans społeczny. Podziały dotyczące dominacji języków rosyjskiego i ukraińskiego przebiegają na linii wschód-zachód, ale także miasto-wieś. Wschód i miasta są bardziej zrusyfikowane. Pod wpływem wojny zmieniają się sympatie – zdarzają się przejścia z rosyjskiego na ukraiński, choć nie jest to zjawisko masowe.
V kolumna i wojna informacyjna
Zapytana o V kolumnę, odpowiedziała, że rosyjska siatka szpiegów i dywersantów działa w Ukrainie, szczególnie na wschodzie. Rosjanie ją budowali i sądzili, że dzięki temu będą mogli kraj szybciej opanować. Jednak okazała się słabsza niż się Rosjanie spodziewali z powodu wszechobecnej w Ukrainie korupcji, która w tym przypadku okazała się sprzymierzeńcem: większość pieniędzy wpompowywanych w rozbudowę V kolumny gdzieś po drodze się upłynniła. Specyfika współczesnych wojen polega na tym, że obok walki na froncie jest walka informacyjna. Ukraińcy wygrywają wojnę w mediach, Internecie. Rosyjska propaganda jest prostacka, prymitywna, łatwa do zdemaskowania. Ukraińskie władze państwowe, włącznie z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim i naczelnym dowództwem pozwalają sobie na luz i żarty. Taka postawa pomaga rozluźnić sytuację i atmosferę, dać nadzieję. Prezydent doskonale się odnalazł w roli, przydało mu się doświadczenie aktorskie. Nie opuścił kraju, jest niezwykle aktywny na arenie międzynarodowej, jeździ po kraju, w mediach wydaje cotygodniowe oświadczenia. Wcześniej poparcie mu spadało, teraz wystrzeliło w górę.
Na „Radzyńskie Spotkania z Podróżnikami” zaprosił Burmistrz Radzynia Podlaskiego Jerzy Rębek oraz Starosta Radzyński Szczepan Niebrzegowski, a także organizatorzy: Radzyński Ośrodek Kultury i działające przy nim Radzyńskie Stowarzyszenie „Podróżnik”.
Więcej informacji o wydarzeniu dostępnych jest na http://www.podroznik-radzyn.pl/podroznicy/163-katarzyna-loza.html
Zdjęcia z wydarzenia obejrzysz TUTAJ
Inf: Anna Wasak
ROK [ja]
Kwiecień 2024
