Praca w nadgodzinach. Co to takiego?

Wraz z podpisaniem umowy z pracodawcą osoba zatrudniona na umowie o pracę zaczyna bezpośrednio podlegać przepisom Kodeksu pracy. Wśród poruszanych w nim kwestii znajduje się także praca w nadgodzinach, czyli pozostawanie w siedzibie firmy dłużej niż przewidują normy godzinowe określone w zawartej umowie. Co warto wiedzieć na temat nadgodzin?

Praca w godzinach nadliczbowych

Praca w nadgodzinach to zjawisko spotykane w bardzo wielu firmach. Dlatego też jej reguły zostały ściśle określone przez Kodeks pracy. Według definicji z art. 151 § 1 KP godziny nadliczbowe to „praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy”. Taką sytuację dopuszcza się jednak wyłącznie w dwóch przypadkach:

● konieczności przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
● szczególnych potrzeb pracodawcy.

Praca w godzinach nadliczbowych wynika bezpośrednio z woli przełożonego. Nie można zaś uznać za nią sytuacji, w której pracownik samodzielnie podejmie decyzję o pozostaniu w miejscu pracy ponad wyznaczone normy czasowe.

Czy nadgodziny są obowiązkowe?

Pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę zobowiązują się do wykonywania poleceń wydawanych przez szefa. Stąd też praca w nadgodzinach jest obowiązkowa dla każdego z nich. Należy pamiętać, że pracodawca nie może naginać praw Kodeksu pracy dla własnych korzyści – godziny nadliczbowe mogą więc być przez niego stosowane wyłącznie we wcześniej wymienionych sytuacjach, a za ich przepracowanie każdemu pracownikowi przysługuje odpowiednie wynagrodzenie.

Praca w nadgodzinach – kogo nie obowiązuje?

Od każdej reguły istnieje też wyjątek. Nie inaczej jest z nadgodzinami. W niektórych sytuacjach praca w „dodatkowym trybie” jest bowiem zakazana. Ma to miejsce w przypadku kobiet w ciąży, pracowników młodocianych, pracowników zatrudnionych na stanowiskach, na których przekroczone są najwyższe dopuszczalne stężenia czynników szkodliwych dla jego zdrowia, czy pracowników niepełnosprawnych. Ponadto obowiązek pracy w godzinach nadliczbowych jest uchylany w przypadku zatrudnionych, którzy są opiekunami dzieci w wieku do 4 lat. Pracownik może także przedstawić zaświadczenie lekarskie, które dla pracodawcy będzie stanowić podstawę do zdjęcia z niego konieczności pozostawania w pracy po godzinach.