Sankcja kredytu darmowego, czyli kredyt bez dodatkowych opłat

Sankcja kredytu darmowego stanowi rodzaj „kary” dla przedsiębiorcy (banku lub innego podmiotu), który zawierając umowę z konsumentem naruszył przepisy powszechnie obowiązujących przepisów prawa, a konkretnie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Sankcja kredytu darmowego stanowi zatem instytucję normującą konsekwencje prawne za uchybienia przedsiębiorcy w zakresie obowiązkowej treści umowy kredytu lub pożyczki zawartej przez konsumenta z przedsiębiorcą, w tym dotyczących naruszenia przez przedsiębiorcę obowiązku informacyjnego wobec konsumenta.

Rezultat skorzystania z instytucji sankcji kredytu darmowego sprowadza się do pozbawienia przedsiębiorcy wszelkiego dochodu, który stanowiły koszty związane z kredytem lub pożyczką tj. odsetki, opłaty, prowizje, składki ubezpieczeniowe itp. oraz inne koszty pobierane w ciężar kapitału kredytu. W przypadku zatem naruszenia przez kredytodawcę obowiązków związanych z treścią umowy o kredyt konsumencki konsument, wskutek podjętych działań może doprowadzić do sytuacji, w której będzie obowiązany do zwrotu jedynie kapitału kredytu lub pożyczki bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych przedsiębiorcy zgodnie z treścią zawartej umowy. Mówiąc wprost – skorzystanie z dobrodziejstwa przepisów dot. sankcji kredytu darmowego oznacza, że kredytobiorca zwraca wyłącznie nominalną kwotę otrzymaną z tytułu kredytu, bez jakichkolwiek kosztów dodatkowych.

Kto jest uprawniony do skorzystania z sankcji kredytu darmowego?

Określając krąg osób, które są uprawnione do skorzystania z instytucji sankcji kredytu darmowego, w pierwszej kolejności wskazania wymaga, że sankcja kredytu darmowego zastosowanie ma w przypadku tzw. kredytów konsumenckich. Oznacza to, że podstawowym warunkiem skorzystania z sankcji kredytu darmowego jest istnienie określonych uchybień w umowie, której treść podlega regulacjom ustawy o kredycie konsumenckim oraz złożenie stosownego oświadczenia, w przewidzianym prawie terminem.

Tym samym, celem skorzystania z sankcji kredytu darmowego, spełnić należy trzy podstawowe warunki:

• umowa musi być zawarta przez osobę fizyczną,
• wypłacony na mocy umowy kredyt nie może opiewać na więcej niż 255.550,00 zł albo równowartość tejże kwoty w walucie obcej,
• całkowita spłata kredytu nie mogła nastąpić dawniej niż na rok przed złożeniem oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Jednocześnie, sankcją kredytu darmowego objęte mogą być wyłącznie następujące rodzaje umów:

1) umowa pożyczki,

2) umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego,

3) umowa o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego jeśli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia,

4) umowa o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia,

5) umowa o kredyt odnawialny.

W praktyce oznacza to, że „najczęstszymi” umowami kwalifikującymi się do sankcji kredytu darmowego będą umowy kredytu oraz umowy pożyczki zawierane przez osoby fizyczne w celach niezarobkowych, a przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb własnych.

Warunki skorzystania z instytucji sankcji kredytu darmowego są jednak zróżnicowane w zależności od przeznaczenia kredytu. Istotnym bowiem pozostaje, że celem skorzystania z sankcji kredytu darmowego:

• umowa o kredyt gotówkowy (umowa pożyczki gotówkowej) musiała zostać zawarta z bankiem najwcześniej w dacie 18.12.2011 r.,
• kwota kredytu hipotecznego udostępnionego na podstawie umowy zawartej z bankiem w okresie od 20.02.2006 r. do 17.12.2011 r. nie mogła przekraczać kwoty 80 000,00 zł, zaś kwota kredytu hipotecznego udostępnionego na podstawie umowy o kredyt hipoteczny zawartej w okresie od 18.12.2011 r. do 22.07.2017 r. nie mogła przekraczać kwoty 255 550,00 zł (skorzystanie z sankcji wobec umów kredytu hipotecznego jest możliwe jedynie wobec umów kredytu hipotecznego zawartych do dnia 22.07.2017 r.),
• umowa o pożyczkę pozabankową musiała zostać zawarta najwcześniej 18.12.2011 r.

Należy jednak wskazać, że sankcja kredytu darmowego ogranicza się w przypadku umów kredytu hipotecznego do kosztów kredytu należnych kredytodawcy za okres czterech lat poprzedzających dzień złożenia oświadczenia przez konsumenta.

Z sankcji kredytu darmowego mogą również skorzystać kredytobiorcy lub pożyczkobiorcy, których umowa została wypowiedziana przez kredytodawcę.

Uchybienia umowy prowadzące do sankcji kredytu darmowego

Analiza umowy pod kątem możliwości skorzystania z sankcji kredytu darmowego sprowadza się do zweryfikowania, czy przedsiębiorca uchybił obowiązkowi zawarcia w umowie niezbędnych z punktu widzenia przepisów informacji.

Kategoryzując uchybienia, których zawarcie w umowie prowadzi do możliwości zastosowania sankcji kredytu darmowego, wskazać należy na:

• naruszenie obowiązku zawarcia umowy w formie pisemnej lub w innej formie szczególnej,
• błędne określenie kwoty kredytu poprzez doliczenie do niej prowizji i opłat około-kredytowych,
• pobieranie przez bank odsetek również od kwoty prowizji,
• nieokreślenie w treści umowy kredytowej rodzaju udzielonego kredytu i jego całkowitej kwoty, czasu obowiązywania umowy, terminu i sposobu spłaty zobowiązania, stopy oprocentowania oraz rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania,
• pominięcie w umowie informacji o kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową,
• przekroczenie poziomu określonych w ustawie kosztów,
• pominięcie informacji o terminie, sposobie i skutkach odstąpienia konsumenta od umowy, prawie konsumenta do spłaty zobowiązania przed terminem oraz procedury spłaty kredytu przed terminem
• uzależnienie odstąpienia przez konsumenta od umowy od złożenia oświadczenia na wzorze udostępnionym przez bank.

Kluczowym jest przy tym, że wystąpienie już tylko jednego z uchybień prowadzić może do skorzystania z instytucji sankcji kredytu darmowego.

Jak skorzystać z sankcji z kredytu darmowego?

Jeżeli w umowie występują uchybienia, których istnienie pozwala na skorzystanie z instytucji sankcji kredytu darmowego, celem jej realizacji należy w pierwszej kolejności złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Po złożeniu przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i wezwaniu Bank do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń tj. rat odsetkowych oraz innych opłat należy zainicjować powództwo, którego wynikiem będzie ukształtowanie stosunku prawnego w ten sposób, że kredyt/ pożyczka podlega zwrotowi bez odsetek oraz innych opłat oraz zwrot dotychczas pobranych przez Bank odsetek oraz innych opłat.

Pozytywne dla kredytobiorcy rozstrzygnięcie Sądu spowoduje, że zaciągnięty kredyt stanie się darmowy.