ZUS to instytucja, na którą wielu lubi narzekać, a bez której nikt się (prędzej czy później) nie obędzie. Jej rola w państwie jest nie do przecenienia, a zadania stawiane jej przez polityków zmuszają ją czasem do prawdziwej ekwilibrystyki.

40-lecie siedleckiego oddziału łączy się z 85-leciem całego ZUS-u, ale historia ubezpieczeń społecznych jest znacznie dłuższa. Kierujący archiwum siedleckiego uniwersytetu dr Rafał Dmowski przypomniał historię utworzonej w Siedlcach od 1926 roku Powiatowej Kasy Chorych. Swoim członkom zapewniała ona m.in. dostęp do lekarzy specjalistów, leczenie sanatoryjne, wizyty domowe, kolonie dla dzieci, a wreszcie – edukację i profilaktykę zdrowotną. Po reorganizacji systemu w połowie lat 30. cały czas poprawiano jego funkcjonowanie. W czasie wojny pracownicy ubezpieczalni zapisali piękną kartę, angażując się w konspirację, a poprzez odpowiednie „mieszanie w papierach” chroniąc mnóstwo ludzi przed wywózką na przymusowe roboty do Niemiec. Po wojnie komuniści na kilka lat zlikwidowali ZUS, powierzając jego zadania bezpośrednio państwu, ale szybko się przekonali, że bez wyspecjalizowanej instytucji nie da się ogarnąć zabezpieczenia społecznego. I tak zostało do dziś.

Jak wygląda to „dziś” – mówił dyrektor Oddziału, Marek Paczuski. Oddział obejmuje zasięgiem całe wschodnie Mazowsze, ma sześć placówek terenowych, na jego terenie działają też dwa centra obsługi telefonicznej (w Węgrowie i Mińsku Mazowieckim), obsługujące klientów z całej Polski. Łącznie pracuje tu 700 osób. Przez sale obsługi klienta przewija się tu rocznie 200 tys. osób, a liczba porad udzielonych zdalnie (przez telefon lub e-mail) grubo przekracza milion. Cały czas postępuje informatyzacja – dzięki niej poprawiła się ściągalność składek, a lepszą informację mają zarówno ubezpieczeni, jak i pracodawcy.

Honorowym gościem odbywającego się w auli Wydziału Humanistycznego UPH jubileuszu była prezes ZUS, prof. Gertruda Uścińska. W swoim wystąpieniu mówiła m.in. o wspomnianym wcześniej uszczelnianiu systemu. To w dużej mierze dzięki temu, a nie tylko dzięki dobrej koniunkturze gospodarczej, dopłata z budżetu państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mogła być ostatnio o 11 miliardów złotych mniejsza, niż zakładano. Nie brakuje jednak wyzwań na przyszłość – prowadzone analiz (sięgające nawet roku 2080!) pokazują na nieuniknione skutki kryzysu demograficznego i braku zastępowalności pokoleń: osoby aktywne zawodowo będą miały na utrzymaniu coraz więcej nieaktywnych zawodowo. Nadal mnóstwo ludzi pracuje w sposób, który nie zapewnia odkładania składek na przyszłe emerytury. Internetowe giganty zarabiają miliardy na usługach niezdefiniowanych w przepisach, a przez to wymykają się systemowi ubezpieczeń. Wymaga to stosownej reakcji zarówno od ustawodawcy, jak i ubezpieczalni. Ale duży nacisk kładzie się też na edukację i uświadamianie młodzieży już w szkołach i na uniwersytetach, że trzeba sobie budować dodatkowy kapitał na starość, niezależnie od systemu państwowego.

Do niektórych wątków z tych wystąpień wrócimy na antenie Katolickiego Radia Podlasie w czwartkowym programie „Dzień dobry Podlasie” oraz w poniedziałkowej audycji ekonomicznej. Tutaj trzeba jeszcze dodać, że 40. urodziny siedleckiego Oddziału ZUS-u były też okazją do uhonorowania zasłużonych pracowników, a także wielu instytucji współpracujących: od skarbówki, poprzez służbę zdrowia, do samorządów i szkół.