Do składania oświadczeń są zobowiązani nie tylko wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, ich zastępcy i radni. Muszą to robić także skarbnicy, sekretarze, ludzie zarządzający osobami prawnymi (np. dyrektorzy szkół i prezesi spółek komunalnych) i wszyscy urzędnicy wydający decyzje administracyjne w imieniu prezydenta (nie tylko naczelnicy wydziałów, ale i ci z niższych szczebli, jeśli tylko mają upoważnienie). Coroczny termin upływa 30 kwietnia. Zapominalscy dostają oficjalne ponaglenie, którego lepiej nie lekceważyć, bo sankcje są bardzo surowe: do utraty stanowiska włącznie.
Analizą oświadczeń zajmują się podmioty, które je przyjmują. – Radni składają oświadczenia przewodniczącemu rady. Przewodniczący rady i prezydent miasta składa do wojewody, a pozostałe osoby do prezydenta. W imieniu prezydenta działają różne osoby, najczęściej ja, ale obowiązek analizy ciąży na tych podmiotach – tłumaczy sekretarz Marchel. Jeśli sprawdzający znajdzie coś podejrzanego, ma obowiązek zawiadomić CBA. Niezależnie od tego działa urząd skarbowy, do którego trafiają drugie egzemplarze każdego oświadczenia.
Czy konieczność upublicznienia majątku rzeczywiści chroni przed korupcją? O opinię zapytaliśmy dwóch siedleckich radnych z długim stażem. Mariusz Dobijański mówi otwarcie, że składa oświadczenia, bo jest do tego zobowiązany, a nie przekonany: – Nie wierzę w to, że oświadczenie majątkowe może kogoś powstrzymać przed zachowaniami korupcyjnymi. Jeśli ktoś nie wykaże czegoś w oświadczeniu, to nie wykaże i w urzędzie skarbowym. Obrazują to zresztą doświadczenia urzędników w Warszawie, którzy skutecznie omijali w oświadczeniach majątkowych dochody, które przecież były z działalności korupcyjnej.
Radny Jerzy Jacek Myszkowski uważa jednak, że dla ludzi, którzy zabiegają o poparcie wyborców, transparentność to obowiązek i rzecz naturalna: – Przed wyborami pukamy ludziom do drzwi i obiecujemy. W zamian musimy im pokazać prawdę przy rozliczeniu. To jest potrzebne, tak powinno być.
Cytowany wcześniej sekretarz miasta widzi sens składania oświadczeń i ich weryfikacji przez odpowiednie służby, ale jest sceptykiem w kwestii ich publikowania. Jego zdaniem to, co służy demokratycznej kontroli, może budzić niezdrowe emocje, a nawet kusić złodziei. Czy jednak rzeczywiście publiczność tak chętnie grzebie w majątkach swoich reprezentantów i urzędników? Obaj pytani przez nas radni nie przypominają sobie, by ktoś z wyborców miał do nich pretensje czy nawet pytania o opisany w oświadczeniach majątek. – Na samym początku, kiedy ten obowiązek się pojawił, zdarzało się, że o różne sprawy pytali dziennikarze. Ale to było krótko i już bardzo dawno temu – mówi Mariusz Dobijański. Podobnie Jerzy Jacek Myszkowski: – Nie odczułem jakiegoś szperania czy doszukiwania się. Może gdybym często zmieniał samochody albo robił coś podobnie rzucającego się w oczy, byłoby inaczej. Ale tak nie przypominam sobie, by ktoś się czegoś u mnie doszukiwał.
Wrażenia radnych potwierdzają informacje, które można znaleźć w Biuletynie Informacji Publicznej. Przy każdym oświadczeniu jest metryka pliku, a w niej liczba odwiedzin. Aktualnie w BIP-ie są oświadczenia opublikowane w czerwcu ubiegłego roku, dotyczące roku 2015. Już pobieżny przegląd wykazuje, że w ciągu roku oświadczenia radnych pobierało ze strony dosłownie po kilka osób. Podobne, jednocyfrowe liczby figurują przy oświadczeniach dyrektorów szkół. Oświadczeniem prezydenta Wojciecha Kudelskiego zainteresowało się raptem 26 osób, a skarbnika Kazimierza Paryły - 11. Jednym z najbardziej „lustrowanych” urzędników okazał się naczelnik wydziału gospodarki komunalnej Paweł Chazan, którego oświadczenie pobrało 38 internautów. Jeśli więc komputerowe liczniki się nie zacięły, to wychodzi na to, że poza dziennikarzami, skarbówką i ewentualnie polityczną konkurencją, majątek decydentów mało kogo interesuje.
AB/ Siedlce [MSz]
Kwiecień 2024
