O Charytonie…
Józef Charyton urodził się 8 listopada 1909 roku we wsi Krupice niedaleko Siemiatycz, w rodzinie Emilii z domu Okieńczuk i Stanisława Charytona. Był malarzem samoukiem. Nigdy nie skończył żadnej wyższej szkoły plastycznej ani malarskiej. Przez jeden semestr był tylko wolnym słuchaczem na Wydziale Malarstwa i Rzeźby krakowskiej ASP.
W czasie II wojny światowej rodzina Charytonów mieszkała w Wysokiem Litewskiem, a ich dom sąsiadował z gettem. Charyton codziennie obserwował więc życie toczące się w odizolowanym, skazanym na zagładę świecie, widział tragedię setek ludzi, egzekucje, śmierć znanych i bliskich mu osób. To wówczas postanowił, że jeśli przeżyje, zachowa pamięć o tych wydarzeniach.
Właściwy rozwój twórczości Charytona nastąpił pod koniec lat 50. To wówczas rozpoczął prace nad swym największym i najbardziej ekspresyjnym dziełem – cyklem głów żydowskich. Poszerzył je o sceny rodzajowe przedstawiające miasteczka wschodniej Polski i ich mieszkańców oraz o sceny poświęcone martyrologii narodu żydowskiego. W swoich pracach przedstawiał kupców, rzemieślników, rabinów, pejsatych młodzieńców i brodatych starców. Niektórych znał osobiście, innych zapamiętał w scenerii rynku, ulicy, podczas pracy. Perfekcyjny warsztat pozwalał mu dość swobodnie poruszać się wśród wielu technik malarskich. Wśród jego dzieł były obrazy historyczne, figuralne, pejzaże, sceny rodzajowe, kompozycje wykonane techniką olejną, rysunki tuszem, sepią, akwarele, linotypie.
Był nie tylko malarzem, ale także poetą, wynalazcą, mistykiem. Interesował się powstawaniem religii, okultyzmem, parapsychologią. Swoje stany ducha i wewnętrzne przeżycia przelewał również na papier. Sam o sobie pisał: „Stałem się zwykłym nieznanym malarzem, z tęsknotą w duszy, artystą, któremu od czasu do czasu udało się pociągnąć pędzlem”.
Ostatnie lata życia, przepełnione ciężką chorobą, powodowały, że praca przychodziła z coraz większym wysiłkiem. Zmarł w 1975 r. Pochowany został na siemiatyckim cmentarzu – jego nagrobek znajduje się przy cmentarnym murze od strony ulicy Ciechanowieckiej.
Źródło: www.muzeum.bialystok.pl
Foto: ABol
ABol/DJ
Kwiecień 2024
