Zmiany w programach profilaktyki nowotworów

Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. Rocznie rozpoznaje się w Polsce raka piersi u ok. 20 tysięcy kobiet. Rak szyjki macicy jest wykrywany u ok. 3 tysięcy pań rocznie. Stanowi ponad 10% nowotworów u kobiet. Od 1 listopada 2023 roku profilaktyczną mammografię na NFZ mogą robić panie w wieku od 45 do 74 lat. Do tej pory bezpłatna mammografia była dostępna dla pań w wieku 50 – 69 lat.

Zmiany dotyczą również programu profilaktyki raka szyjki macicy. Do tej pory korzystały z niego panie w wieku 25-59 lat. Od 1 listopada 2023 roku program obejmuje kobiety od 25 do 64 roku życia.

Program profilaktyki raka piersi
Mammografia to najbardziej czułe i bezpieczne badanie w profilaktyce raka piersi, a także najlepszy sposób, by wcześnie wykryć zmiany nowotworowe. Polega na prześwietleniu tkanek piersi promieniami rentgenowskimi, co pozwala znaleźć nieprawidłowości, zanim będzie je można wyczuć. W czasie badania wykonuje się dwa zdjęcia każdej piersi. Trwa ono kilka minut.

Program skierowany jest do kobiet w wieku od 45 do 74 lat, które:
- przez ostatnie dwa lata nie miały wykonywanej mammografii,
- nie miały wcześniej stwierdzonej zmiany nowotworowej piersi o charakterze złośliwym,
- otrzymały w ramach realizacji programu pisemne wskazanie do wykonania ponownej mammografii po upływie 12 miesięcy.

Profilaktyczna cytologia także obejmie więcej kobiet. Regularne badania cytologiczne pozwalają wykryć zmiany przedrakowe raka szyjki macicy we wczesnym – uleczalnym – stadium choroby. Badania dowodzą, że 1,5 – 2% rozmazów cytologicznych jest nieprawidłowych i wymaga dalszej diagnostyki. Na profilaktyczną cytologię nie trzeba skierowania. Badanie jest bezpłatne, finansuje je Narodowy Fundusz Zdrowia.

Panie powinny robić profilaktyczne badania cytologiczne:
- co trzy lata,
- co roku u kobiet obciążanych czynnikami ryzyka (tzn. zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV — typem wysokiego ryzyka),
- jeśli w rodzinie stwierdzono przypadki kobiet chorujących na nowotwory dróg rodnych.

Co zrobić, aby wziąć udział w programie?
Często jest tak, że w początkowym okresie te choroby nowotworowe nie dają żadnych objawów. Natomiast wcześnie wykryte są niemal w 100% uleczalne. Trzeba badać się systematycznie, żeby nie dopuścić do rozwoju choroby. Żeby skorzystać z programu profilaktycznego finansowanego przez NFZ nie jest potrzebne skierowanie. Wystarczy zgłosić się do placówki, która taki program realizuje.

W województwie lubelskim jest 14 pracowni stacjonarnych, gdzie można wykonać badanie mammograficzne. Po drogach województwa jeżdżą też mammobusy, które docierają do wielu mniejszych miejscowości. Adresy wszystkich pracowni oraz harmonogram postoju mammobusów jest dostępny na stronie internetowej Lubelskiego NFZ. Badanie cytologiczne w ramach programu można zrobić w poradni położniczo-ginekologicznej lub w gabinecie położnej POZ. Lista poradni i gabinetów także jest dostępna na stronie www.nfz-lublin.pl w zakładce „Profilaktyka zdrowotna”.